Przejdź do głównej treści Przejdź do wyszukiwarki

PANEL DYSKUSYJNY Z UDZIAŁEM DYREKTORÓW PLACÓWEK OPIEKI DŁUGOTERMINOWEJ W POLSCE

Utworzono dnia 06.10.2021

 

Tematy związane z deinstytucjonalizacją były przedmiotem dyskusji podczas panelu on-line dyrektorów w dniu 24.09.2021 r.

Przedstawieciele Stowarzyszenia - Sylwia Kamińska - Tereszkiewicz i Piotr Michalak - mówili o medykalizacji DPS oraz ich finansowaniu. W panelu organizowanym przez TZMO uczestniczyli też - pani  Małgorzata Kalitta-Płaczek oraz pan Grzegorz Baranowski ze śląskiego ROPS.

W zakresie finansowania DPS zwrócno uwagę na problemy w tym zakresie

Działalność domów pomocy społecznej (DPS) prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego jest co do zasady finansowana z budżetów tychże jednostek.

Jednakże z uwagi na wysoki koszt utrzymania pensjonariusza w DPS, ustawodawca wprowadził w ustawie o pomocy społecznej (Dz.U. 2004 Nr 64, poz. 593 t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1876) przepisy szczególne, które mają za zadanie współfinansowanie pobytu przez pensjonariusza oraz ewentualnie jego rodzinę.

Zgodnie z przywołaną ustawą o pomocy społecznej, obowiązanymi do wnoszenia opłaty za pobyt w DPS są w pierwszej kolejności mieszkaniec domu, w drugiej kolejności małżonek oraz zstępni przed wstępnymi, a w ostatniej kolejności gmina, z której osoba została skierowana do DPS.

Ten stopniowalny sposób określenia osoby odpowiedzialnej do uiszczania opłaty za pobyt w DPS pozwala przynajmniej w części przenieść koszty utrzymania pensjonariuszy DPS z jednostki samorządu terytorialnego na obywateli.

W  obecnej sytuacji społeczno – gospodarczej coraz częściej zdarza się, że kandydaci do zamieszkania w DPS rezygnują z powodu wnoszenia odpłatności, szczególnie jeśli dotyczy ro rodzin. Również gminy niechętnie kierują osoby potrzebujące z uwagi na ponoszone koszty.

Ponieważ pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca, który jest ustalony przez wójta (burmistrza prezydenta miasta), starostę lub marszałka województwa w zależności od tego przez kogo prowadzony jest konkretny dom pomocy społecznej zaczynają się pojawiać pomysły jego obniżania (ceny dumpingowe).

Zazwyczaj opłata wnoszona przez mieszkańca jest pobierana z emerytury bądź renty takiej osoby i może ona wynosić nie więcej niż 70% dochodu (ZUS przekazuje 65% i mieszkańcy muszą dopłacać różnicę), co jednak w realiach naszego kraju oraz mając na uwadze wysokość opłaty za pobyt w DPS, zazwyczaj nie wystarcza na pokrycie jej w całości ze środków pensjonariusza.

W dalszej kolejności za uiszczenie opłaty za pobyt w DPS odpowiedzialni są małżonek, zstępni (np. dzieci, wnuki) oraz wstępni (rodzice, dziadkowie).

Ich odpowiedzialność za uiszczenie opłaty jest jednak ograniczona. W przypadku osoby samotnie gospodarującej, poniesie ona opłatę za pobyt bliskiego w DPS jedynie, gdy jej dochód będzie wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej (701 zł x 3 = 2103 zł), jednakże kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty za DPS nie może być niższa niż 300% tego kryterium.  Na chwilę tworzenia niniejszego wpisu, kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej wynosi 701 złotych. W odniesieniu do osoby gospodarującej w ramach rodziny, kryterium to wynosi 528 złotych za osobę w rodzinie. Oznacza to, że osoba żyjąca samotnie może ponosić opłatę za pobyt w DPS dopiero gdy jej dochód wynosi 2.103,00 zł, jednakże każdorazowo kwota ta musi zostać w kieszeni zobowiązanego po uiszczeniu opłaty. Sytuacja jest odrobinę bardziej skomplikowana w odniesieniu do osób gospodarujących w ramach rodziny. Przykładowo, jeżeli rodzina składa się z 4 osób, w której żona i mąż zarabiają po 3.000,00 złotych i mają na utrzymaniu dwójkę małoletnich dzieci, to dochód rodziny wynosi 6.000,00 zł. Przeliczając to na osobę w rodzinie daje to kwotę 1 500,00 zł. Limit zwolnienia to natomiast kwota stanowiąca 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie czyli 1.584,00 zł. W takim wypadku dochód na osobę w rodzinie jest niższy niż 300% kryterium dochodowego, a więc nie ma możliwości nałożenia opłaty na osobę zobowiązaną do uiszczenia opłaty za DPS.

W ostatniej kolejności obowiązana do uiszczenia opłaty za pobyt w DPS jest gmina, która pokrywa różnicę między średnim kosztem utrzymania w DPS, a opłatami wnoszonymi przez inne osoby obowiązane (rodzinę).

Zwolnienie z opłaty za pobyt w DPS

Ustawodawca przewidział zaistnienie takich sytuacji, w których mimo że członek rodziny zalicza się do osób obowiązanych do uiszczenia opłaty za pobyt w DPS, to jednak ze względów sprawiedliwościowych lub społecznych, osoba taka jest zwolniona z obowiązku. Obligatoryjne zwolnienie z opłaty zachodzi w przypadku, gdy obowiązany przedstawi prawomocne orzeczenie sądu o pozbawieniu rodzica władzy rodzicielskiej i oświadczy, że władza rodzicielska nie została przywrócona albo okaże prawomocne orzeczenie sądu o skazaniu za umyślne przestępstwo popełnione z użyciem przemocy na swoją szkodę, jej małoletniego rodzeństwa lub jej rodzica. Mimo, iż w takiej sytuacji organ jest zobligowany zwolnić taką osobę z opłaty, to należy pamiętać, aby złożyć w tym przedmiocie odpowiedni wniosek. Bez niego, organ nie pochyli się w ogóle nad tą kwestią.

Co więcej, ustawa o pomocy społecznej stanowi (konkretnie art. 64 ustawy), że osoby wnoszące opłatę lub obowiązane do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca domu w DPS można zwolnić z tej opłaty częściowo lub całkowicie, po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego, w szczególności jeżeli:

wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;
występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;
małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;
osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko;
osoba obowiązana do wnoszenia opłaty lub jej rodzic przebywała w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo-wychowawczej, na podstawie orzeczenia sądu o ograniczeniu władzy rodzicielskiej osobie kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańcowi domu;
osoba obowiązana do wnoszenia opłaty przedstawi wyrok sądu oddalający powództwo o alimenty na rzecz osoby kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu.

Podobnie jak w sytuacji zwolnienia obligatoryjnego, konieczne jest złożenie stosownego wniosku o zwolnienie z obowiązku uiszczania opłaty za pobyt w DPS. Zwrócić należy uwagę, że sytuacje wskazane jako podstawa fakultatywnego zwolnienia są wymienione przypadkowo. Nie jest więc wykluczone zwolnienie z opłaty w innej, szczególnej sytuacji życiowej osoby obowiązanej, o ile zostanie ona odpowiednio przedstawiona organowi prowadzącemu postępowanie.

Ciężar kosztów pobytu w domach pomocy społecznej spoczywa zatem głownie na gminie.

Konieczne jest zwiększenie udziału środków pochodzących z budżetu państwa na pokrycie kosztów utrzymania osób przebywających w DPS.

Być może powinno się też wprowadzić rozwiązania prawne umożliwiające egzekucje opłat na pobyt w DPS z nieruchomości pozostałych po świadczeniobiorcach.

Wyjściem byłoby też  zwiększenie zaangażowania w pokrywaniu tych kosztów ze środków pochodzących z budżetu państwa.

Do końca 2003 r. pobyt w domu pomocy społecznej finansowany był przez powiat, który uzyskiwał dotacje z budżetu państwa. Dotacja z budżetu państwa na ten cel jest stopniowo wygaszana.

Temat medykalizacji podniesiony został przez Sylwię Kamińską - Tereszkiewicz

MEDYKALIZACJA DPS

Zgodnie z art. 54 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej osoba wymagająca całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogąca samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, ma prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej. Innymi słowy, ubiegać się o umieszczenie w DPS może osoba, która jest w podeszłym wieku, chora lub niepełnosprawna, która z uwagi na wiek, chorobę lub niepełnosprawność nie może funkcjonować w codziennym życiu, a pomoc w formie usług opiekuńczych okazuje się niewystarczająca.

Najczęściej decyzja o umieszczeniu osoby w DPS pochodzi jest podejmowana przez tę osobę wspólnie z rodziną, która zwyczajnie nie jest w stanie zapewnić odpowiedniej opieki.

Nierzadko zdarza się jednak i tak, że decyzja o umieszczeniu osoby w domu pomocy społecznej jest podejmowana wspólnie przez rodzinę tej osoby, albowiem stan tej osoby nie pozwala jej na podejmowanie decyzji lub w ogóle wyrażenie swojej woli.

Najczęstszym powodem umieszczenia w DPS jest zły stan zdrowia.
DPS nie jest placówką leczniczą, ani usprawniającą, Nie działa w strukturach służby zdrowia i nie ma narzędzi do kontraktowania usług zdrowotnych.
Pani Prezes omówiła też zagadnienia związane z działaniami Stowarzyszenia w zakresie deinstytucjonalizacji.

Dziękujemy za zaproszenie do panelu TZMO szczególnie pani Joannie Hein - Listwenik oraz panu Leszkowi Guga.