Przedstawiciele Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Dyrektorów Samorządowych Domów Pomocy Społecznej - Katarzyna Michalewicz i Piotr Michalak - spotkali się w dniu 14.02.2022 r. z posłem na Sejm RP panem Waldym Dzikowskim.
Na spotkaniu omówiono problemy z jakim borykają się nasze placówki oraz rozmawiano o przyszłości DPS w kontekście deinstytucjonalizacji.
Jak wiadomo w obecnej sytuacji społeczno – gospodarczej coraz częściej zdarza się, że kandydaci do zamieszkania w DPS rezygnują z powodu wnoszenia odpłatności, szczególnie jeśli dotyczy to rodzin. Również gminy niechętnie kierują osoby potrzebujące z uwagi na ponoszone koszty. Wszystko to, powoduje że w DPS pozostaja wolne miejsca. W skutek tego, Domy nie maja mozliwości pozyskania środków finansowych niezbednych do utrzymania pracowników, których liczba określona jest odpowiednim współczynnikiem wynikajacym z rozporzadzenia o domach pomocy społecznej.
Jednak to nie jedyne problemy, z którymi obecnie zmagają się Domy Pomocy Społecznej, poruszono zatem kwestie:
Opieki wytchnieniowej, gydż zgodnie z definicją ustawy o osobach starszych, za osoby starsze uważa się osoby wieku 60 lat i więcej. Zdefiniowany został problem społeczny - podwójne demograficzne starzenie się społeczeństwa – zwiększenie się ilości osób sędziwych 80 – 85 lat. I wynikający stąd fakt, że osoby starsze (60+) opiekują się osobami sędziwymi (80+). Następuje w związku z tym wzrost zapotrzebowania na opiekę – w zdecydowanej większości przypadków jako osoby wymagające wsparcia wskazuje się osoby 80+. W związku z tym pojawia się też temat opieki wytchnieniowej. Przedstawiciele Stowarzyszenia zwrócili uwagę, że być ona świadczona w DPS, jednak warunki jej realizacji w Domu Pomocy Społecznej są bardzo trudne do zrealizowania i eliminuje to praktycznie DPS z realizacji tego zadania, a należy podkreślić że organizacje pozarządowe przystępujące do realizacji tego programu nie maja właściwie żadnych wytycznych.
Skierowania na czas określony do DPS - dotyczy kierowania mieszkańców na czas określonych do placówek np. na 1 rok. Możliwa byłaby wtedy ocena funkcjonowania mieszkańca w DPS i wskazanie zasadności dalszego pobytu lub jego zakończenie – co byłoby zgodne z celami określanymi jako aktywizacja mieszkańców i ich usamodzielnianie. Być może przyczyni się też do większej aktywizacji mieszkańców, w kierunku ich usamodzielnienie co jest zgodne z ogólną tendencją związaną z deinstytucjonalizacją.
Opieki środowiskowa aktualnie funkcjonującej - czy podjęte zostaną działania reformujące pielęgniarską opiekę środowiskową i długoterminową, , tak aby pomimo pobytu mieszkańca w placówce, nie były za niego płacone środki finansowe z NFZ, tak jakby przebywał w środowisku. Czy możliwe byłoby złożenie deklaracji do pielęgniarki pracujących w DPS? Kolejna kwestia poruszona przez nas to finansowanie usług środowiskowych – pielęgniarek POZ, opieki długoterminowej i lekarzy oraz powiązanie wykonywanych przez te podmioty zadań oraz ich finansowania z działalnością placówek stacjonarnych. W jaki sposób uzgodnić deklaratywną przynależność mieszkańca do danego podmiotu z wykonywaniem przez ten podmiot konkretnych czynności na rzecz mieszkańca DPS i opłacania ich? A jeśli faktycznie te czynności nie są wykonywane, w jaki sposób przekazywać środki finansowe dla tych podmiotów, które wykonują te czynności?
DPS jako miejsce świadczenia usług medycznych lub okołomedycznych i konkurencja ze strony placówek ochrony zdrowia. Niewątpliwie najczęstszym powodem umieszczenia w DPS jest zły stan zdrowia. Dom nie jest jednak placówką leczniczą, ani usprawniającą, Nie działa w strukturach służby zdrowia i nie ma narzędzi do kontraktowania usług zdrowotnych. Zwrócno uwagę na fakt, że dobrym rozwiązaniem byłoby finansowanie usług zdrowotnych we wszystkich miejscach ich świadczenia przez NFZ. Czy DPS będą mogły kontraktować usługi medyczne: pielęgniarskie, opiekunów medycznych, rehabilitację. W związku z tym, zwróciliśmy też uwagę na jeszcze jeden bardzo ważny aspekt, a mianowicie bardzo dużą liczbę nowo tworzonych miejsc w ZOL. Niemalże w każdym szpitalu powiatowym w trakcie ostatniego czasu powstały oddziały pielęgnacyjno- opiekuńcze / opiekuńczo- lecznicze. Skierowanie do tego typu placówki osób chorych, zależnych czy niepełnosprawnych przebiega bardzo sprawnie gdyż wystarczy jedynie skierowanie od lekarza rodzinnego w przeciwieństwie do skomplikowanych procedur związanych z skierowaniem do DPS. I znowu nie bez znaczenia jest tu również aspekt finansowy. Gmina kierująca taką osobę do ZOL nie musi ponosić żadnych kosztów. Takowym obciążeniem nie jest również obciążona rodzina. Teoretycznie pobyt w ZOL może trwać jedynie do 6 miesięcy. Faktycznie natomiast pacjenci po upływie wskazanego czasu zostają przeniesieni do innego oddziału szpitalnego (paliatyw, chirurgia itp.) na okres kilku dni i ponownie wracają na oddział na kolejne 6 miesięcy. Czy jest to dobre rozwiązanie dla pacjentów, którzy zostali skazani na pobyt do końca swych dni na szpitalnym oddziale?
Wynika stąd nierówne finansowanie placówek realizujących podobne zadania na rzecz klienta i kwestia równego opłacania tych samych usług w ramach ich realizacji przez różnych wykonawców:
Nierówność płac w pomocy społecznej i służbie zdrowia oraz nierówność płac w podmiotach publicznych o organizacjach pozarządowych – kwestia wynikająca z innych stawek projektowych, a innych budżetowych. Powoduje to m.in. problem z kontynuacją zadań po zakończeniu projektów i ich trwałością.
Nierozwiązanie problemów finansowania domów powoduje ograniczenia w kierowaniu mieszkańców przez gminy – mimo stwierdzanych potrzeb. Brak mieszkańców to też wyższe koszty utrzymania.Przedstawiciele Stowarzyszenia zwrócili uwagę na konieczność zwiększenia udziału środków pochodzących z budżetu państwa na pokrycie kosztów utrzymania osób przebywających w DPS.
Ulokowanie instytucji opieki długoterminowej w różnych sektorach pomocowych (służba zdrowia, pomoc społeczna) powoduje różne rozwiązania organizacyjne i finansowanie, ale przede wszystkim powoduje, że placówki publiczne konkurują niejako między sobą o środki publiczne.
Innym rozwiązaniem jest zmiana finansowania DPS, aby były finansowane jak inne placówki opieki długoterminowej – ZOL czy ZPL. Być może wyjściem jest w ogóle utworzenie osobnej grupy placówek – placówki oieki długoterminowej i wtedy zgrupowanie w tym formacie zarówno placówek pomocy społecznej, jak i służby zdrowia. Pojawiają się bardzo nieprecyzyjne zapowiedzi w tej sprawie.
Reasumując, rozwiązanie tych kwestii, dałoby możliwość wykorzystania potencjału domów pomocy społecznej, bez ponoszenia niebotycznych kosztów, wynikających z tworzenia nowych miejsc, instytucji, organizacji pozarządowych, a w konsekwencji likwidacje DPS. Wierzymy, że domy pomocy społecznej, są miejscem bardzo potrzebnym naszym mieszkańcom i ich rodziną, i wbrew obowiązującej opinii – najlepszymi najtańszym rozwiązaniem. Poniżej wypisane kwestie sygnalizowaliśmy wielokrotnie w pismach do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej:
Wskazano panu Posłowi nasze rekomendacje w tym zakresie:
1. Umożliwienie prowadzenia przez DPS rachunków dochodów własnych, celem zaspokojenia potrzeb usług polegających na przyjmowanie klienta na tymczasowy pobyt na podstawie umowy cywilno-prawnej lub inne usługi, które mogłyby być wykonywane przez DPS w zależności od możliwości i zapotrzebowania (transport, usługi pralnicze, usługi cateringowe itp).
2. Podjęcie działań legislacyjnych zmierzających do utworzenia przepisów dotyczących regulacji płac dla kadry DPS. Obecny system regulacji płac pracowników i zrzucanie ciężaru na samorządy nie daje żadnych możliwości na godne wynagradzanie za ciężką i odpowiedzialną pracę.
3. Wypracowanie regulacji prawnych dotyczących rozwiązania problemu braku środków na remonty i inwestycje w infrastrukturę DPS. Przyjęcie przez ustawodawcę rozwiązań prawnych umożliwiających DPS aplikowanie o środki unijne i inne. Rozważenie możliwości nadania DPS osobowości prawnej, tak aby nie trzeba było tworzyć dodatkowych tworów w postaci stowarzyszeń czy fundacji co otworzy DPS drzwi do tego aby o takie środki aplikować.
4. Uracjonalnienie zasad i terminów dofinansowania środków na inwestycje z MRPiPS, dofinansowanie na remonty od Wojewody (okres aplikowania o środki na koniec roku
kalendarzowego ogranicza realizację zadania, ponieważ krótki termin wykonania zadania do końca roku w przypadku przeprowadzenie postępowania przetargowego uniemożliwia zakończenia inwestycji czy remontu zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa).
5. Pilne rozwiązanie problemów związanych z opieką pielęgniarską oraz opiekunów medycznych w DPS (dopuszczenie możliwości kontraktowania niektórych usług przez DPS, albo utworzenie innego sytemu pozyskania środków z powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego).
Dookreślenie przepisów w tym zakresie – jasne ustawodawstwo dotyczące podawania leków oraz kompetencji w tym zakresie opiekunów medycznych.
6. Umożliwienie DPS posiadania kilku profilów, co z pewności pozytywnie wpłynęłoby na finanse DPS. W wielu przypadkach zdarza się bowiem że osoby oczekują w kolejce do DPS, w powicie czy okolicy są wole miejsca, przyjęcie zaś wyklucza brak odpowiedniego profilu.
7. Ustawa z dnia 14 września 2018 o ochronie zdrowia psychicznego narzuciła na DPS obowiązek badania mieszkańca w zakresie zasadności pobytu w DPS.
Niestety lekarze psychiatrzy nie maja w zawartych kontraktach z NFZ obowiązku wytrawienia takowych zaświadczeń i zdecydowanie tego odmawiają. Domy Pomocy Społecznej zaś nie posiadają środków finansowych oraz możliwości prawnych aby je finansować. Zasadnym w tej sytuacji byłoby rozważenie możliwości wydłużenia terminu w/w badania do okresu 1 razu na rok i doprecyzowania strony która ma ponosić koszty badania.